Μετά από συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων με τον αγαπητό φίλο και συγχωριανό (εκ μητρός) κ. Νικόλαο Λαντζούνη*, καλλιτέχνη−ζωγράφο, που ζει και εργάζεται στη Ρόδο, είχε ως αποτέλεσμα να μου σχεδιάσει το πορτραίτο του Κοζιτσιάνου οπλαρχηγού καπετάν Γιώργου Πιλάλα σύμφωνα με την φαντασία του.
Μου έστειλε αρκετά δείγματα-προσχέδια, να διαλέξω αυτό που κατά την γνώμη μου ταιριάζει στην μορφή του Κραββαρίτη οπλαρχηγού και ο κ. Λαντζούνης το ζωγράφισε σε πίνακα διαστάσεων 45X35 εκατοστών. Πέρα όμως από αυτό διάβασε και το άρθρο μου στην εφημερίδα Εμπρός (φ. 1134/24.9. 201, σελ. 22) για τους Πιλαλαίους της Κοζίτσας και την υπηρεσία του Γιώργου Πιλάλα στην «καπετανία της θάλασσας» και μου έστειλε το ακόλουθο κείμενο με τίτλο «Η Μαύρη Μοίρα», κείμενο βασισμένο σε προσωπική του έρευνα με αφορμή κάποιες εικονογραφήσεις και πληροφορίες από σχετική βιβλιογραφία.
«Η Μαύρη Μοίρα και η πειρατεία στο Αιγαίο»
Η «Μαύρη Μοίρα» ή «Μαύρα Καράβια» ήταν στολίσκος πειρατικών σκαφών, που εμφανίστηκαν στο Αιγαίο το 1807 όταν απέτυχε η προσπάθεια των Κλεφτο-αρματολών του Ολύμπου να καταλάβουν τη Βόρεια Θεσσαλία και το Πήλιο.
Στην ουσία ο διωγμός των κλεφτών είχε ξεκινήσει από το 1805 στην Πελοπόννησο. Επίσης την ίδια εποχή το υπό Ρωσική Διοίκηση Κράτος των Επτανήσων έπαψε να υφίσταται και όσοι ένοπλοι κλέφτες και αρματολοί βρίσκονταν εκεί βρέθηκαν έκθετοι απέναντι στον Αλή Πασά. Έκθετοι επίσης απέναντι στους Οθωμανούς βρέθηκαν και οι Υδραίοι και άλλοι νησιώτες, οι οποίοι είχαν πάρει το μέρος των Ρώσων και αρνήθηκαν να στείλουν τους νέους τους στον Οθωμανικό στόλο, όπως έκαναν συνήθως για να αποφεύγουν τον φόρο της «δεκάτης». Όλοι αυτοί, λοιπόν, κατέφυγαν στις Β. Σποράδες (Σκιάθο, Σκόπελο και Σκύρο).Συγκρότησαν στολίσκο πειρατικών σκαφών αποτελούμενο από μικρά πλοία γαλιώτες και σακολέβες.
Μεταξύ των κλεφτο – αρματολών που κατέφυγαν στις Β. Σποράδες ήταν ο Ιωάννης Σταθάς από τον Βάλτο, ο Θύμιος Βλαχάβας από την Καλαμπάκα, ο Λαζαίοι από την Πιερία, ο Λαρισαίος Νικοτσάρας, ο Ρομφαίης από την Νάουσα.
«Η Μαύρη Μοίρα» αποτελούνταν από 70 καράβια διαιρεμένη σε 10 μοίρες που ονομάζονταν Ταϊφέδες. Κάθε μοίρα έφερνε το όνομα των αρματολών που επέβαιναν σ΄αυτή (π.χ. Μοριάς, Βάλτος, Όλυμπος, Σκιάθος, Νάουσα, Κασσάνδρα). Τα πλοία βάφονταν ως επί το πλείστον με σκούρα χρώματα και μαύρα πανιά. Η Μαύρη Μοίρα ήταν η συνένωση ανθρώπων που ήξεραν να χειρίζονται πλοία και να χειρίζονται όπλα. Είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων στο Αιγαίο. Χτυπούσαν, λεηλατούσαν και κατέστρεφαν όσα πλοία ήταν τούρκικα ή είχαν σηκώσει τούρκικη σημαία.
Λόγω των Ναπολεόντειων πολέμων τα περισσότερα λιμάνια ήταν μπλοκαρισμένα. Πολλοί καπεταναίοι που έσπαγαν τον μπλόκο έκαναν περιουσίες. Η θητεία αυτών των καπεταναίων στα πειρατικά καράβια βοήθησε την επανάσταση αν και αυτή η πλευρά της Ιστορίας δεν φωτίστηκε αρκετά και δεν διδάχτηκε ποτέ!!!
Μια τούρκικη μοίρα αποτελούμενη από βαρέα σκάφη, κορβέτες και μπρίκια, επιτέθηκε στη βάση των πειρατών με σκοπό να τους εξοντώσει αλλά υπέστη καταστροφή. Σε αυτό βοήθησε και μια αγγλική παραπλέουσα φρεγάτα. Μετά από αυτό οι Τούρκοι επεδίωξαν συνδιαλλαγή και έδωσαν αμνηστία στους πειρατές…
Οι μεν νησιώτες πειρατές επέστρεψαν πίσω στα νησιά τους στο Αιγαίο και συνέχισαν μεμονωμένα τη δράση τους με ορμητήριο την Μήλο, οι δε στεριανοί στα αρματολίκια τους. Σε τρία σχεδόν χρόνια, έτσι χωρισμένοι που ήταν, είχαν εξοντωθεί από τον Αλή Πασά.
Πειρατική δράση άσκησε και ο Θ. Κολοκοτρώνης αφότου κατέφυγε στα Επτάνησα. Εκπαιδεύτηκε στην πειρατεία από τους Μαντουβαλαίους στη Μάνη που ήταν εξπέρ στην πειρατεία, είχαν δε στήσει και Τελωνείο στο Ταίναρο. Προμήθευαν και Διαβατήρια ευκαιρίας σε σκάφη για ασφαλή τους διέλευση. Πολλοί από τους πειρατές του Κολοκοτρώνη πέρασαν στην Ακαρνανία τις παραμονές της Επανάστασης.
…ίσως σε κάποιο Ταϊφέ ανήκε και ο καπετάν Γιώργος Πιλάλας και έτσι εξηγείται η προεπαναστατική υπηρεσία του στην «Καπετανία της θάλασσας».
Ναύπακτος Ιούνιος 2022
Πέτρος Δ. Κανέλλος
* Ο Νικόλαος Λαντζούνης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964.
Σπόύδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών
Α.Σ.Κ.Τ. 1988-94
Υποτροφία Ι.Κ.Υ. Χαρακτική Ολλανδία 1994.
Ατομικές Εκθέσεις Ρόδος 1992, 1995
Όσλο Νορβηγίας 1997
Αμβούργο Γερμανίας 1998, 2000
Ομαδικές Εκθέσεις Ρόδος 2014, 2016,2018.
Από το 2007 εργάζεται στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
