Γράφει ο Γιώργος Κων. Ασημακόπουλος
Τελευταία κερδίζει έδαφος η ιδέα να οργανώνονται οι πόλεις στη λογική των δεκαπέντε λεπτών. Στις πόλεις που οργανώνονται με αυτή το πρότυπο, ο κάτοικος έχει όλα όσα χρειάζονται σε απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια ή με ποδήλατο. Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και εύκολα φανερά.
Πριν δούμε τι προσφέρει η υιοθέτηση του μοντέλου της πόλης των 15 λεπτών, έχουμε να αντιμετωπίσουμε το μόνιμο «δεν γίνεται στη Ναύπακτο». Όπως έχουμε πει πολλές φορές τα τελευταία τέσσερα χρόνια, το «δεν γίνεται» είναι η δικαιολογία πίσω από την οποία κρύβεται το «δεν θέλω» των κρατούντων της πόλης μας.
Το μοντέλο αυτό αποτέλεσε τη βασική προεκλογική ατζέντα της Anne Hildago, με την οποία επανεξελέγη Δήμαρχος Παρισίων το 2020. Την ίδια ώρα το μοντέλο υιοθετείται από μικρές πόλεις των ΗΠΑ όπως το Ο’ Φάλλον της Λουιζιάνα των 32.000 κατοίκων. Στις ΗΠΑ η εξάρτηση της τοπικής κοινωνίας από το αυτοκίνητο είναι διαβόητη. Άρα υπάρχουν αποδείξεις ότι το μοντέλο αυτό είναι κατάλληλο τόσο για μεγαλουπόλεις, όσο και για πόλεις που είναι στα δικά μας «κυβικά».
Η λογική αυτού του τρόπου αστικής οργάνωσης είναι εξαιρετικά απλή: όλα τα απαραίτητα βρίσκονται σε 15 λεπτά απόσταση από κάθε σπίτι. Αυτό καθιστά τη χρήση του αυτοκινήτου περιττή για μετακινήσεις εντός αστικού ιστού. Σε μια μεγαλούπολη αυτό σημαίνει ότι τα βασικά είδη πρώτης ανάγκης πωλούνται από συνοικιακά μικρά καταστήματα. Τα πολυκαταστήματα που συγκεντρώνουν πλήθη από διάφορα σημεία της πόλης υποχωρούν. Μια τέτοια αστική οργάνωση απαιτεί αντίστοιχες χρήσεις γης. Οι περιοχές αμιγούς κατοικίας ενσωματώνουν εμπορικές λειτουργίες χαμηλής όχλησης για παράδειγμα.
Αντί να προσπαθούμε να αποφύγουμε τη συμφόρηση με τούνελ, ο 15λεπτος πολεοδομικός σχεδιασμός αντιπροτείνει να φέρουμε τα πράγματα που χρειάζεται ο κάτοικος λίγο πιο κοντά. Βασική προϋπόθεση είναι η πυκνότητα, η οποία επιτρέπει τη πεζή μετακίνηση. Επιπλέον απαιτούνται μεικτές χρήσεις γης δίνοντας επιλογές στέγασης, εργασίας, αγορών, ψυχαγωγίας και διασκέδασης σε απόσταση 15 λεπτών. Απαιτείται ασφαλής και προσβάσιμη υποδομή για περπάτημα, ποδηλασία και δημόσια μέσα μεταφοράς.
Όπως όλα, έτσι και η πόλη των 15 λεπτών συνοδεύεται από μειονεκτήματα. Η υλοποίηση απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές, όπως νέα συστήματα δημόσιας μεταφοράς, πεζόδρομους και φιλικούς προς το ποδήλατο δρόμους και δημόσιους χώρους. Οι χρήσεις γης ενδέχεται να περιορίσουν τη δυνατότητα δημιουργίας συνδυασμού χρήσεων, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου οι νόμοι περί ζωνών περιορίζουν τη στέγαση και την εμπορική ανάπτυξη. Επιπλέον κάτοικοι και επιχειρήσεις μπορεί να αντιστέκονται στις αλλαγές στον αστικό ιστό, όπως η μετατροπή δρόμων αυτοκινήτων σε περιοχές φιλικές προς τους πεζούς και το ποδήλατο. Η μείωση της εξάρτησης από τα αυτοκίνητα μπορεί να σημαίνει μείωση του διαθέσιμου χώρου στάθμευσης, κάτι που μπορεί να προβληματίσει ορισμένους κατοίκους και επιχειρήσεις. Τέλος, η υλοποίηση μιας πόλης 15 λεπτών μπορεί να αυξήσει τις αξίες των ακινήτων και να εκτοπίσει κατοίκους με χαμηλότερο εισόδημα.
Πως μπορούν να υλοποιηθούν όλα αυτά σε μια πόλη που φιλοξενεί την εμπορική κίνηση μιας τεράστιας περιοχής με ελάχιστους χώρους στάθμευσης και δυο δρόμους όλους κι όλους; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας σχεδιασμού και διαβούλευσης αν θέλουμε να είναι εφαρμόσιμη και επιτυχημένη.
Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να παρακολουθούμε τις διεθνείς τάσεις, να παίρνουμε ιδέες, να ρωτάμε τους ειδικούς, να προβληματιζόμαστε κα να οραματιζόμαστε. Σε αντίθετη περίπτωση η φράση «γίναμε χωριό» θα γίνεται όλο και πιο ακριβής όσο περνά ο καιρός.
